Istorijske LGBT ličnosti

 

Oni nevidljivi učinili su vidljivim važan deo LGBTIQ+ istorije. Kroz tu istoriju, svi oni živeli su u potpunom mraku hiljadama godina, a milioni njihovih života, ljubavnih priča i iskustava nikada nije doživelo svetlost dana. Takođe, veliki je broj tragedija u kojima su svi oni nedužno stradali samo zbog svoje seksualne orijentacije. Neki od njih bili su i svetski poznati književnici, pesnici, slikari, vajari, doktori, naučnici, pa čak i državnici. 

 "Ja sam nevidljivi čovek. Ne, ja nisam sablast kao oni koji su proganjali Edgar Allan-a, niti sam jedan od vaših Holivudskih ektoplazmi. Ja sam čovek od suštine, od mesa i kostiju, vlakana i tečnosti.... Ja sam nevidljiv, razumite, samo zato što ljudi odbijaju da me vide." - Ralf Elison, Nevidljivi čovek

Ovo su samo neke od najvažnih ličnosti koje su definitivno obeležile svetsku istoriju a koje su bile LGBT.

1. Aleksandar Makedonski - Aleksandar Veliki 

Aleksandar III Makedonski, poznatiji kao Aleksandar     Veliki, rođen  u Peli, Antičkoj Makedoniji 20. jula 356.   godine p.n.e, bio je vladar antičke Grčke, Kraljevine   Makedonije. Svog oca Filipa II nasledio je u periodu kada je imao 20 godina. Većinu svoje vladavine proveo je u vojnim pohodima. Stvorio je jedno od najvećih carstava antičkog sveta i smatra se jednim od najuspešnijih vladara u istoriji, jer od svoje prve pobede sa samo 18 godina pa sve do smrti nije izgubio nijednu bitku. Bio je Aristotelov učenik, učio je o filozofiji, poeziji, drami, nauci i politici. Kralj Vavilona, kralj Azije i kralj četvrtine sveta.

Istorijska literatura opisuje više Aleksandrovih odnosa, neki od njih su znak pitanja među mnogim modernim istoričarima. Jedan od rimskih istoričara smatrao je da je on prezirao senzualna zadovoljstva u tolikoj meri da je njegova majka bila zabrinuta da će biti nesposoban da ima potomstvo. Da bi učvrstio veze sa ženama, njegovom ocu, Kralju Filipu II i njegovoj majci Olimpijadi  rečeno je da dovedu Tesalijsku kurtizanu po imenu Kaliksena. Kaliksena je navodno bila zaposlena od strane Olimpijade iz straha da je Aleksandar bio ženskast, pa ga je često molila da spava sa kurtizanom, ali očigledno bezuspešno. Neki moderni istoričari smatraju da je to jedan od dokaza da je Aleksandar bio homoseksualac. 
Aleksandar se ženio tri puta za Roksanu, Stateiru i Parisatis. Bio je otac najmanje jednog deteta, Aleksandra IV od Makedonije, rođen od Roksane nedugo nakon njegove smrti 323. godine p.n.e. Umro je u svojoj 32. godini.

Hefestion

Aleksandar je bio emotivno blizak njegovom pratiocu, konjičkom komandantu i prijatelju iz detinjstva, Hefestionu.  Aleksandar i Hefestion su mogući ljubavnici, a njihov tutor Aristotel, opisao je njihovo prijateljstvo kao: "Jedna duša u dva tela". Nakon Hefestionove smrti  324. godine p.n.e., Aleksandar ga je mnogo oplakivao i nije jeo danima. Aleksandar je održao veliku sahranu za Hefestiona u Vavilonu, i tražio od svetilišta u Amonu, koje je njega smatralo Božanstvom, da odobri Hefestionu božansku čast. Sveštenik je to odbio, ali mu je odata počast kao heroju. Aleksandar je umro ubrzo nakon što je primio ovo pismo, pa neki od istoričara smatraju da ga je tuga zbog Hefestionove smrti dovela do lošeg zdravstvenog stanja.
Nijedna druga okolnost ne pokazuje bolju prirodu i većinu njihove veze od Aleksandrove neodoljive tuge zbog Hefestionove smrti. Još jedan dokaz tome je da se Aleksandar bacio na telo svog prijatelja i ležao tu skoro ceo dan u suzama, gde je čak odbio da se rastavi od njega sve dok nije odveden silom od strane njegovih pratioca.

Bagoas

Antički izvori govore o još jednom omiljenom, Bagoasu, persijskom evnuhu, sa kojim je Aleksandar bio intiman. Plutarh prepričava događaj tokom nekih festivala pri povratku iz Indije na kojem su njegovi ljudi vikali da poljubi mladića: "Rečeno nam je takođe, da je jednom gledao neka takmičenja u pevanju i igranju, dobro zagrejan vinom, i da je njegov omiljeni, Bagoas, osvojio nagradu za pesmu i ples, i da je onda sav u svojoj svečanoj odeći, prošao kroz teatar i zauzeo svoje mesto pored Aleksandra, a taj je prizor naterao Makedonce da tapšu rukama i glasno nagovarali kralja da poljubi pobednika, sve dok na kraju on nije obavio svoje ruke oko njega i poljubio ga nežno."

Neki ovu priču tumače malo drugačije - a to je da je Aleksandar poljubio Bagoasa u teatru i da su njegovi ljudi vikali odobravajući taj gest, nakon čega ga je on ponovio.

Rimski istoričar bio je veoma kritičan oko veze između Aleksandra i Bagoasa, rekavši da je Aleksandar bio zaokupljen takvom strašću evnuha, da je Bagoas postao "de fakto" vladar Persije, eksploatišući Aleksandrovu naklonost da bi progonio Bagoasove lične neprijatelje kao što je bio jedan persijski vladar.

Film o njemu snimljen je 2004. godine u režiji Olivera Stouna, a glavne uloge tumače Kolin Farel, Anđelina Džoli i Val Kilmer.

2. Virdžinija Vulf  

Bila je engleski romanopisac, kritičar, esejista i jedan od ključnih autora narativnog modernizma i osnivač feminističke književne kritike. Rođena je 25. januara 1882. godine u Londonu. Bila je kćerka Stivena Leslija, tada jednog od najobrazovanijeg i najuglednijeg pisca i filozofa. Nakon očeve smrti preselila se u srednji deo Londona sa svojom sestrom Venesom i bratom Tobijem. Tamo su zajedno osnovali tada znanu Blumsberi grupu koja je  uključivala članove kao što su Klajv Bel, Dezmond Mekarti, Rodžer Fraj, Leonard Vulf, E.M. Forster, Dankan Grant i Liton Strejči - za koje se kasnije ispostavilo da su troje od njih bili homoseksualci. Strejči je jednom zaprosio Virdžiniju ali je kasnije oporekao , on je to priznao u pismu Leonardu Vulfu koji je bio daleko ozbiljniji u svojim namerama da zaprosti Virdžiniju. Iako je ona priznala da nije osećala fizičku privlačnost prema njemu, Viržinija je ipak pristala da se uda za njega 1912. godine. Leonard Vulf bio je izdavač, pisac i društveni aktivista. Mnogi biografičari tvrde da brak suštinski nije bio konzumiran, ali se mnogi slažu da je u nekim aspektima  to bilo zadovoljavajuće partnerstvo sa obe strane. Tih godina je objavila i svoj prvi roman "Izlet na pučinu", 1915. godine gde se posebno izdvaja u lirskom pristupu i introspekciji u analizi fluktuirajućih stanja ljudske, a posebno ženske psihe. Iz tog perioda posebno datiraju neki od njenih prvih snažnijih nervnih slomova i napadi dubokog psihičkog raskola koji su je pratili sve do samog kraja njenog života i bili jedan od glavnih uzroka njenog samoubistva.

Nakon romana "Noć i dan!", 1919. i "Jakovljeva soba", 1922., usledila su velika ostvarenja književnog modernizma kao što su romani "Gospođa Dalovej" (1925), "Ka svetioniku" (1927) i "Talasi" (1931), zatim zbirke eseja i književnih kritika "Sopstvena soba" (1929) i "Tri gvineje" (1938).

Zbirka kritika i eseja Vulfove su još uticajnije, bar od 1970-tih godina. U njima je zasnovala feminističku književnu kritiku, a ton u njima varira. S jedne strane se pojavljuju faktografski zasnovana, isticanja zapostavljenosti žena i njihove onemogućenosti u umetničko-kreativnim procesima, a s druge strane Vulfova je insistirala da je "ženska", kao i "muška" umetnost zapravo androgina, pa je sloboda izražaja ženskog iskustva i percepcije sveta marginalna - Pravi umetnik nadrasta pol.

Novija čitanja dela Virdžinije Vulf fokusiraju se na feminističke i lezbejske teme u njenim delima, kao što je zbornik eseja iz 1997. godine - Virdžinija Vulf: lezbejsko čitanje.

Iako su mnogi kritičari i biografičari insistirali na posmatranju intenzivno- emotivne, erotično ispunjene i često kroz seksualne veze koje je Virdžinija ostvarivala sa ženama tokom njenog čitavog života,  rezultat svega toga bile su jedna ili više psiholoških rana - prerana smrt njene majke kada je Virdžinija imala 13 godina, seksualno maltretiranje od strane njenog polu-brata - kritička i biografska perspektiva došli su do značajnog prostora za diskusiju o Virdžiniji kao piscu sa lezbejskom svešću. Njena najpoznatija afera srca, i jedna koja je bila najviše fizička je bila sa Vitom Sakvil - Vest, za koju je napisala roman "Orlando" (1928).  Skoro svi Virdžinijini romani - uključujući i njen prvi - "Izlet na pučinu", njena poznatija dela kao što su "Gospođa Dalovej", "Ka svetioniku", i njena zadnja dva, "Godine" 1937, i  "Između činova" - su interpretirani u svetlu njihovih lezbejskih tema. Njen izgovor bio je: - "Samo žene pobuđuju moju maštu",  probudila je maštu kod bezbroj čitaoca i učenika svojim delom. 

Teško psihičko stanje i depresija dovela ju je do potpunog kraha 28. marta 1941. godine, kada je izvršila samoubistvo. Obukla je mantil, napunila džepove kamenjem i otišla do obližnje reke. Njeno telo nađeno je tek 21 dan kasnije.

Film o njoj snimljen je 2018. godine pod imenom "Vita i Virdžinija", čije uloge tumače Elizabet Debicki i Džema Arterton.

3. Alan Tjuring

Alan Matison Tjuring bio je najpoznatiji matematičar, logičar i kriptograf 20. veka koji je najveću slavu stekao dešifrovanjem poruka u Drugom svetskom ratu i matematičkim osnovama iz kojih je poteklo moderno računarstvo. Smatra se ocem modernog računarstva jer je napravio koncept algoritma koji se danas koristi u svetu.

Tjuring je rođen 1912. godine u Londonu. Iako su mu roditelji radili u Indiji, odlučili su da mladi Alan treba da dobije bolje obrazovanje, pa je u prvim godinama ostajao sa bratom u Engleskoj. Već sa šest godina, kada je krenuo u školu, njegovi nastavnici su shvatili da imaju posla sa genijalcem. 

U toku Drugog svetskog rata, Tjuring je bio najzaslužniji za razbijanje nemačkih šifara, radeći u Blečli parku. Radio je na razbijanju Enigme i Lorenca C3 40/42, i jedno vreme je bio šef odeljenja Hut 8. Od 1938. godine, radio je u Britanskoj organizaciji za razbijanje šifara. Radio je na problemu nemačke mašine Enigma i sarađivao sa Dili Noks, koja je takođe radila u GCCS-u 4. septembra 1939. godine, dan nakon što je Engleska objavila rat Nemačkoj, Tjuring je prešao u Blečli park.

Godine 1949. postao je direktor računarske laboratorije, Mančesterskog Univerziteta, i radio je na softveru jednog od prvih pravih računara, Mančesterskom Marku I. Radio je i na problemu veštačke inteligencije i predstavio je eksperiment poznat kao Tjuringov test. 1948. godine pisao je šahovski program za računar koji još uvek tada nije postojao, tako da je 1952. godine sam simulirao program, koji je jednom pobedio i jednom izgubio meč.  Rad Tjuringa i njegovog tima tokom rata bio je strogo čuvana tajna. Nemci sve vreme rata nisu znali da su im šifre razbijene i da Britanci mogu da čitaju njihove poruke. U godinama nakon rata Tjuringov veliki doprinos i dalje je tajna.

Tjuring je bio homoseksualac, kada je to bilo nezakonito u Engleskoj i predstavljano kao mentalna bolest. Osuđen je jer je bio u vezi sa Arnoldom Marejom, i bio je podvrgnut terapiji primanja estrogen injekcija, što je trajalo godinu dana. To je, u stvari, značilo i prestanak njegovog rada. 1954. godine umro je od trovanja jer je pojeo jabuku u koju je bio ubrizgan cijanid. Njegova smrt proglašena je samoubistvom.

Osuda za "teško nedolično ponašanje" je povučena  i njega je 24. decembra 2013. godine posthumno pomilovala Kraljica Elizabeta II. Alan Tjuring je tek četvrta osoba od 1945. godine koja je u Ujedinjenom Kraljevstvu dobila kraljevsko pomilovanje.

Tokom školovanja u Šenbrunu 1928. godine Tjuring se sprijateljio sa Kristoferom Morkomom, starijim učenikom, koji se smatra da je Alanova "prva ljubav", a koji je takođe bio veoma nadaren za prirodne nauke sa kojim je Alan delio slična interesovanja prema kriptografiji i matematici.

Njihov odnos izrodio je inspiraciju za Tjuringa u budućnosti, ali je prekinut ubrzo Kristoferovom smrću februara 1930. godine, zbog komplikacija od tuberkuloze. Ovaj događaj prouzrokovao je veliku tugu kod Alana. Potiskivao je tugu radeći sve više u poljima nauke i matematike.

1941. godine Tjuring je zaprosio Džoan Klark koja je bila deo kriptografske ekipe u Blečli Klarku. Džoan je pristala, ali Tjuring joj je ubrzo priznao svoju homoseksualnu orijentaciju, zbog čega nije došlo do venčanja. Međutim Klarkova nije bila iznenađena tim priznanjem pa je ostala njegov blizak prijatelj sve do njegove smrti.

Film o njemu snimljen je 2014. godine pod imenom "Imitation game" (Imitaciona igra) čije glavne uloge tumače Benedikt Kamberbač i Kira Najtli.

4. Kolet

 

Francuska autorka i legenda, Sidoni Gabrijel Kolet, poznatija kao Kolet, živela je otvoreno kao biseksualna žena i imala je veze sa mnogim istaknutim kvir ženama, uključujući i Napoleonovu rođaku Matildu "Misi" de Morni. Policija je bila pozvana u Mulen Ruž 1907. godine kada su se Kolet i Misi poljubile na tom neverovatnom podijumu pred mnoštvom ljudi.
Najviše poznata po svojoj noveli "Gigi", Kolet je takođe napisala i "Claudine" romane, čija priča prati ličnost žene koja počne da oseća prezir prema svom mužu, pa zatim kasnije ostvari aferu sa drugom ženom.


Kada se rastala od svog muža koji je bio stariji od nje, napisala je oko pedeset knjiga, a pored toga bavila se i novinarstvom, nastupala u varijeteu i šokirala javnost svojim otvorenim vezama sa muškarcima i ženama.  Izazivala je mnoštvo javnih osuda, a udavala se čak tri puta. Po treći put udala se u svojoj 62. godini za mnogo mlađeg muškarca sa kojim je ostala u braku do kraja svog života. Kolet je umrla 1954. godine u svojoj 81. godini.

Film o njoj snimljen je 2018. godine čiju ulogu tumači veličanstvena Kira Najtli. (Collete 2018)

5. Oskar Vajld

Oskar Vajld (Oscar Wilde), rođen je 16. oktobra 1864. godine u Dablinu kao Fingal O'Flaetri Vilis. Bio je čuveni irski književnik, koji je svojom ekscentričnošću neprestano šokirao javnost. Ostao je upamćen po romanu "Slika Dorijana Greja" i drami "Važno je zvati se Ernest".

Pohađao je "Triniti koledž" u Dablinu od 1871. do 1874. godine. Dobio je  stipendiju za ,,Magdalena koledž" u Oksfordu, koji je počeo da pohađa 1875. godine.  Vajld je objavljivao i poeziju u nekoliko literarnih magazina i dobio nagradu za englesku književnost. Kada je napustio Oksford, otišao je u London gde je stekao popularnost među književnicima kao književnik i esteta, a 1882. godine je otišao da predaje u Americi. 

1884. godine se oženio sa Konstans Lojd u Londonu i dobio dva sina Sirila i Vivijana. Tih godina Oskar je radio kao novinar a ujedno nastavio sa pisanjem poezije i drame. 1890. godine objavio je svoje najčuvenije delo, roman "Slika Dorijana greja" gde je doživeo svoju najveću slavu.

U leto 1891. godine upoznao je lorda Alfreda Daglasa sa kojim je započeo ljubavnu aferu gde je spoznao svoju homoseksualnost. U to vreme postaje alkoholičar, a njegova slava počinje polako da se gasi.  Iako je Daglas bio uzrok svih njegovih nesreća, on i Vajd ujedinili su se 1897. godine gde su zajedno živeli nekoliko meseci sve dok nisu bili rastavljeni od strane njihovih porodica. 1895. godine je osuđen na dve godine prinudnog rada zbog "nakaznog ponašanja" gde je veoma propatio, što ga je koštalo zdravstvenog stanja zbog okrutnosti zatvora. 

Oskar je svoje poslednje tri godine proveo u izgnanstvu, u Parizu. Novembra 1900. godine njegov meningitis je uznapredovao gde je ubrzo i umro u svojoj 46. godini. 2017. godine Vajld je pomilovan zahvaljujući zakonu Alana Tjuringa.

6. Frida Kalo

Magdalena Karmen Frida Kalo i Kalderon bila je meksička slikarka i jedna od najvećih umetnica 20. veka.  Rođena je 6. jula 1907. godine u Kojoakanu koji je u to vreme bio malo predgrađe Meksiko Sitija. Jedinstvenog izgleda, bila je zapažena po svojim jako izraženim obrvama i tankim brčićima koje nije uklanjala. 

Nakon teške saobraćajne nesreće u kojoj je obogaljena 1925. Frida se potpuno potpuno posvetila slikarstvu i odustala od medicinske karijere.

Slikajući sopstvena iskustva, njeni radovi često su bili šokantni u prikazima bola i teškog života žena. Čak pedeset od njene sto četrdeset i tri slike su autoportreti koji sadrže lični simbolizam dopunjen grafičkim anatomskim referencama. Bila je pod uticajem autohtone meksičke kulture, čije je viđenje slikala jakim bojama, mešavinom realizma i simbolizma.

Njene slike privukle su pažnju slikara Dijega Rivere, za koga se kasnije i udala. Bila je aktivni pristalica komunizma. Iako je rad Fride Kalo ponekad klasifikovan kao nadrealistički, i ona jeste nekoliko puta izlagala sa evropskim nadrealistima, sama je odbacila takvu kategorizaciju. Njena preokupacija ženskim temama i figurativnom verodostojnošću kojom ih je predstavljala, načinila je od nje feminističku kultnu ličnost zadnjih decenija 20. veka.

1935. godine Rivera sa upustio u aferu sa njenom sestrom, kada se ubrzo i sama Frida upušta u avanture, kako sa muškarcima tako i sa ženama. Njena najpoznatija avantura bila je sa ruskim revolucionarem, Lavom Trockim.

 Životna priča Fride Kahlo kao i snažni autobiografski element njene umjetnosti donijeli su joj status feminističke ikone. Važna je i njena upotreba narodnih izvora. Slike Fride Kahlo, iako malih dimenzija, imaju u sebi više eksperimentalnog i bile su od veće važnosti za neposrednu budućnost umjetnosti od velikih površina koje je oslikao njen suprug.

Frida Kahlo je umrla 13. jula 1954. u Kojoakanu (Casa Azul), 7 dana poslije njenog 47-og rođendana.

7. Elagabal

Elagabal je bio rimski car, rođen 204. u Emesi, u Siriji, a umro marta 222. godine u Rimu. Njegovo pravo ime bilo je Sekst Varije Avit Basijan, a zvanično ime Imperator cezar Marko Aurelije Antonin Avgust. Postao je car 16. maja 218. i vladao sve do svoje smrti 222. godine.

Brojni skandali i afere mladog cara naposletku su doveli do njegovog ubistva. Julija Meza, shvativši položaj u kome se porodica našla, odlučila je da je vreme da Elagabal i njegova majka budu zamenjeni pa se okrenula sinu svoje druge ćerke Julije Mameje, trinaestogodišnjem Aleksandru Severu.

Elagabalova seksualna orijentacija je izvor mnogih kontroverzi i debata. Elagabal se oženio i razveo pet puta, ali su poznata imena samo tri žene. Ipak, najstabilniju emotivnu vezu uspostavio je sa jednim robom svoje druge žene vestalke Akvilije Severe po imenu Hiherokle koga je nazivao svojim mužem. 

Bio je oduševljen kada bi bio nazivan ljubavnicom, kraljicom Hijerokla, a pričalo se da je obećao velike sume novca onom lekaru koji bi mu obezbedio ženske genitalije. Elagabal je po shvatanju modernih autora bio transseksualac.

Aleksandar je dobio titulu cezara i bio konzul zajedno sa Elagabalom, ali je car ubrzo počeo da sumnja u svog rođaka, bojeći se da on ima veću podršku među pretorijancima nego on sam. Aleksandru su oduzete titule i nekoliko puta je preživeo pokušaje ubistva što je dovelo do pobune pretorijanaca koji su zahtevali da vide Aleksandra i Elagabala zajedno u pretorijanskom kampu. Car se povinovao 222. godine sa svojom majkom, Julijom Soemijom, a javno predstavio svog rođaka vojnicima. Pretorijanci su pozdravili Aleksandra ignorišući Elagabala koji naredio hapšenje i pogubljenje svih koji su učestvovali u neposlušnosti nakon čega su pretorijanci napali cara i njegovu majku gde su oboje ubijeni. Njihove glave bile su odsečene, tela svučena naga a onda su ih vukli posvuda po gradu. 

Elagabalovo telo na kraju je bačeno u Tibar. Ljubavnik pokojnog cara, Hijerokle, takođe je ubijen zajedno sa ostalim njegovim pristalicama i štićenicima, njegovi religijski propisi su ikinuti a ženama ponovo zabranjeno da prisustvuju sednicama senata. Zabrana sećanja posebno striktno je primenjena protiv Elagabala i svi njegovi prikazi u javnosti poput statua i slika su uništeni.

Pratite nas na Instagramu: @srbijalgbt